Қазақ халқының тойға қатысты ырым-тыйымдары

 

Қазақ үшін той — тек қуаныш емес, тәрбиенің, тағылымның, рухтың көрінісі. Бұл — ұлттың болмысы мен бабадан жеткен аманаттың жарасымды жалғасы. Ал әрбір той — сөздің, салттың, ырым мен тыйымның сахнасы.

 

Қазақ халқы ежелден әр қуаныштың астарында рухани мән, тәрбиелік негіз бар екенін білген.

Тойға қатысты ырым-тыйымдар — сол даналықтың күнделікті өмірмен астасқан көрінісі

.

 

Бүгінгі таңда бұл ұғымдар “ескілік қалдығы” емес, дәстүр мен заманауи мәдениеттің арасындағы көпір ретінде қайта жаңғырып келеді. Ал бізге сол көпірден аттап өтпей, жүрекпен түсініп өту керек.

 

Ырым — ниеттің көрінісі

 

Қазақтың ырымында — бата бар, тілек бар, сенім мен салиқалы сана бар. Ырымның астары:

 

«Жақсы сөз — жарым ырыс» «Жақсылыққа ырым ет, жамандықтан жирен»

 

Ал тыйым — терең пайымнан шыққан шектеу. Ол адамның рухани тәртібін қалыптастыруға, әрекеттің арнасын бақылауға арналған ішкі бағдар іспетті.

 

Үйлену тойына қатысты ырым-тыйымдар

 

Қазақ үшін үйлену — ұрпақ сабақтастығының бастауы. Осы қуанышқа байланысты көптеген сенімдер сақталған:

 

Қалыңдық: Айнаға жалғыз қарамасын — жалғыз қалмасын; Артына бұрылмасын — артқа тартпасын, жолы ашық болсын; Көйлек пен сәукелесін басқаға кимесін — бағы берілмесін; Беташарда көзін ашқанда ең бірінші күйеуін көрсе — өмірлік серігімен тату болар.

 

Жас жұбайлар: Бір дастарханнан дәм тату — тату тірліктің бастау; Құран оқылғанда араға сөз қоспау — рухқа құрмет; Жаңа үйге оң аяқпен кіру — берекенің белгісі; Тойда қол ұстасып жүру — бірге өмір сүрудің символы.

 

Құдалық пен киітке байланысты ырымдар: Құдалықта сөзді үлкен бастау — абырой мен тәртіп; Киітті тойдан бұрын киюге болмайды — “жолды жабады”; Шақыруды үлкенге арнайы жеткізу — ниет пен құрмет белгісі; Құдалар алдымен амандасқанда оң қол ұсыну — жылылық пен сыйластық нышаны.

 

Бесікке салу мен тұсаукесердегі ырымдар: Бесікке бөлейтін адам – көпбалалы, бақытты ана болу керек; Тұсау кесетін адам — өмір жолы ашық, адал, елге сыйлы кісі болуы тиіс; Тұсау “ақ жол” деп атталып, арнайы жіппен кесіледі (ақ пен қара аралас) — өмірде жақсылық пен жамандық қатар жүрсе де, жолы тұйықталмасын деген сенім; Тұсау кесілгеннен кейін сәбидің аяқ киімін оң аяқтан кигізу — табысты болсын деген ырым.

 

 

Дастархан мен той үстіндегі ырым-тыйымдар: Дастарханнан нанды теріс қою — ырыс кетеді; Тұзды шашуға болмайды — берекенің төгілуі; Етті жасырын беруге болмайды — “дәмге шақырғанмен, ниет ашық емес” дегенді білдіреді; Жас балаға бас тартуға болмайды — “өзің бас бола алмайсың” деп ырымдайды.

 

 

Заман өзгерсе де, ырым кетпес

 

Бүгінде заманауи стильмен той өткізу сәнге айналғанымен, көпшілік әлі де: Бата беру, құран оқыту, қадірлі кісілерге шақыруды арнайы тапсыру, ырымды сөзбен өрілген шақыру мәтінін жасау және т.б. сияқты дәстүрлі ұғымдарды сақтап отыр.

 

Міне, дәл осы тұста Shaqyru24.kz платформасы — ескі мен жаңаның ортасындағы жаңа көпірге айналып отыр.

 

Шақыру — бұл тек "қашан және қайда?" деген ақпарат емес. Бұл —нағыз ниет, ықылас, ізет. Ал қазақта ниет пен жылы сөз — үлкен құндылық.

 

Сондықтан шақыру мәтіні де ырымды, шынайы, жүректен шығуы керек. Shaqyru24.kz сайтында сіз осындай мағыналы, қазақы, әрі заманауи форматта шақыру жасап, оны:

 

- WhatsApp, Telegram, Email арқылы таратасыз;

 

- Instagram Stories-ке QR-кодпен жариялай аласыз;

 

-Әдемі үлгімен безендіріп, ырымды сөзбен толықтырасыз.

 

 

Қорытынды

Ырым мен тыйым — тек тізім емес, ата-бабадан жеткен даналықтың үнсіз сөзі. Ол ұрпақ пен уақытты, ата мен бала арасын жалғайтын көзге көрінбес көпір. Сол үнді жоғалтпай, заманауи тілмен жеткізу — бүгінгі ұрпақтың еншісіндегі парыз.

 

Тойдың сәні тек дастархан мен киімде емес — ол ниетте, ілтипатта, шақыруда. Тойыңыздан бұрын тілегіңіз, сәлеміңіз, шақыруыңыз әдемі болсын.

 

Shaqyru24.kz — дәстүр мен технология үйлескен заманауи алаң. Жүректен шыққан шақыруыңызды өзіңіз жасап, салт пен салтанатты жаңа тыныспен жеткізіңіз.